Pałac Czartoryskich w Sieniawie

Niedaleko Leżajska w Sieniawie znajduje się pałac Czartoryskich - siedziba rodów Sieniawskich i Czartoryskich. Pałac został zbudowany przez hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego na początku XVIII w. Dzisiejszy wygląd uzyskał podczas przebudowy z lat 1881-1883 dokonanej przez Czartoryskich.

Bywał tu Ursyn Niemcewicz, przyjeżdżał car Aleksander I Romanow. Do dziś zachowała się sypialnia cara z jego gabinetem, które tworzą obecnie najciekawszy z apartamentów historycznych. W Sieniawie malował Juliusz Kossak, znany malarz batalista, a Tadeusz Kościuszko leczył rany po bitwie pod Maciejowicami. W przypałacowym parku Kościuszko kazał ustawić kamień z wyrytym napisem „Na pamiątkę dni szczęśliwych w Sieniawie 28 X 1792”. Według legendy, kto usiądzie na tym kamieniu i pomyśli życzenie, to mu się spełni. 

Apartament Lux Car Aleksander I Romanow

Apartament Lux Księżna Izabela Czartoryska

W czasie I wojny światowej ordynat sieniawski książę Adam Ludwik Czartoryski oddał pomieszczenia pałacu na szpital polowy dla zakaźnie chorych austriackich żołnierzy. Pałac uległ zniszczeniu. Dokonano tylko prowizorycznego zabezpieczenia, a książę zamieszkał po wojnie w drewnianym dworku obok.
Tu w siedzibie rodu Czartoryskich ukrywano arcydzieła takie jak „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta oraz „Portret młodzieńca” Rafaela Santi.

W bocznej oficynie Pałacu Czartoryscy w czasie II wojny światowej ukrywali obraz Leonarda da Vinci 'Dama z gronostajem', zwany powszechnie 'Damą z łasiczką'. Obraz ten zakupił Adam Jerzy Czartoryski swojej matce Izabeli Czartoryskiej. Obraz został wywieziony w czasie powstania listopadowego z Puław do Paryża i dzięki temu nie został zniszczony. Pod koniec XIX w. obraz ponownie wrócił do Polski. Obraz ten był obiektem marzeń Hermana Goeringa, który po wkroczeniu wojsk niemieckich w 39. roku na tereny Polski polował na dzieła sztuki. Znaleźli go niemieccy okupanci, w czasie przeszukiwania sieniawskich zakątków, obraz był ukrywany w budynku, gdzie obecnie znajduje się pałacowa restauracja, został przez nieuwagę podeptany i uszkodzony. Obraz trafił w 1939 r na Wawel, gdzie rezydował Hans Frank. Obraz został wywieziony do Niemiec, a następnie powrócił do Krakowa w 1946 roku. Odcisk niemieckiego buta zostawił ślad na malowidle i jest jednym z dowodów autentyczności dzieła Leonarda.

Pałacyk letni

***

W Sieniawie urodził się Franciszek Larendowicz (*18 X 1880). Syn Bartłomieja i Rozalii Probali. Larendowiczowie pochodzą z Litwy. Kniaź Sieniawski, zakładając Sieniawę, sprowadził uzdolnionych ludzi ze wszystkich zawodów, w sumie na te tereny przyjechało 10 rodzin. Franciszek wraz z rodzicami i dwoma siostrami mieszkali w Sieniawie po sąsiedzku z Księciem Adamem Ludwikiem Czartoryskim. Książę Czartoryski wspierał i pomagał w edukacji uzdolnionemu Franciszkowi.

Franciszek Larendowicz ukończył Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie - w klasie organów oraz Śpiewu Gregoriańskiego, a jako specjalizacja dodatkowa - nauka harmonii wyższej i kontrapunktu. 

Kiedy Franciszek ukończył Konserwatorium, książę Czartoryski podarował mu wiedeński fortepian firmy Josef Berger.

MUZEUM KSIĄŻĄT CZARTORYSKICH W KRAKOWIE
Franciszek Larendowicz
Skradzione skarby Sieniawy